5 دستور العمل برای حصول کیفیت در جوش ساختمانی
برای حصول جوش خوب باید 5 عامل زیر را برآورده نمود.
- روش جوشکاری (process selection)
- آماده سازی مناسب لبه ها (preparation)
- دستورالعمل جوشکاری (procedure)
- پرسنل (personel)
- بازرسی و تایید جوش (prove)
چهار عامل اول در رده ی بازرسی های تضمین کیفیت و عامل پنجم در رده ی بازرسی های کنترل کیفیت می باشد.
بازرسی های تضمین کیفیت
1- روش جوشکاری (process selection)
اولین گام، انتخاب روش مناسب برای جوشکاری است. در این گام مسئولین طراحی تصمیم می گیرند که از کدام یک از روش های جوش دستی، نیمه خودکار و یا تمام خودکار برای کار استفاده نمایند. این تصمیم گیری از نقطه نظر زمان و اقتصاد بسیار مهم و تاثیرگذار است. امروزه استفاده از جوشکاری نیمه و یا تمام خودکار باعث افزایش قابل توجه در سرعت و کاهش هزینه ها می گردد. که البته مستلزم سرمایه گذاری اولیه بیشتر نیز می باشد.
2- آماده سازی مناسب لبه ها (preparation)
در درزهای لب به لب، آماده سازی لبه ها ایجاد تعادلی بین زاویه ی پخی لبه و دهانه ی ریشه می باشد. زاویه ی پخی زیاد، نیاز به دهانه ی ریشه ی کوچکتر و زاویه ی پخی کم نیز نیاز به دهانه ی ریشه بزرگتر دارد. نوع درز، وضعیت جوشکاری و دستورالعمل جوشکاری، در انتخاب زاویه ی پخی و دهانه ی ریشه موثر می باشند.
3- دستورالعمل جوشکاری (procedure)
اتصالات مهم هر سازه نیاز به یک دستورالعمل جوشکاری که جزئیات آن به طور کامل مورد مطالعه قرارگرفته و طرح ریزی شده است، دارند.
بهترین روش برای تدوین دستورالعمل جوشکاری قابل اعتماد، استفاده از نمونه های آزمایشی است. دستورالعمل جوشکاری کامل، باید شامل اطلاعات زیر باشد:
- جزئیات اتصال
- هندسه و رواداری درز
- روش جوشکاری
- نوع و اندازه ی الکترود
- نوع پودر و یا گاز محافظ
- شدت جریان و ولتاژ (و تغییرات آن ها در پاس های مختلف) و قطبیت
- پیش گرمایش و درجه حرارت عبورهای میانی
- توالی عبورها (همراه با یک طرح)
- نوع بازرسی مورد نیاز
- هر اطلاعات دیگر از قبیل زاویه ی الکترود، قرارگیری نوار جوش و یا تکنیک خاصی که کمکی برای حصول جوش خوب توسط جوشکار باشد.
4- پرسنل (personel)
این یک واقعیت است که در جوشکاری با دست ، کیفیت جوش نمی تواند بهتر از مهارت جوشکار باشد. بنابراین قبل از شروع کار، مهارت جوشکار باید مورد ارزیابی قرارگیرد. روش عملی برای ارزیابی صلاحیت جوشکاران انجام آزمایش تشخیص صلاحیت جوشکار می باشد.
انجام این آزمایش برای تشخیص صلاحیت کافی است. لیکن اغلب این سوال پیش می آید که آیا این آزمایش قابلیت جوشکار را برای انجام جوش واقعی در کارگاه نشان می دهد یا نه. غالبا با انجام یک آزمایش در کارگاه، فرآیند تشخیص صلاحیت تمام می شود. همچنین اگر در مشخصات فنی انجام آزمایش پرتونگاری لازم باشد، بهتر است این آزمایش نیز در تشخیص صلاحیت جوشکار گنجانده شود. در ضمن ممکن است مهندس کارگاه بر حسب نیاز، انجام آزمایش های خاصی را نیز در برنامه تشخیص صلاحیت و ارزیابی بگنجاند.
در جوشکاری نیمه و تمام خودکار، ممکن است صلاحیت جوشکار خیلی مهم نباشد، لیکن باید جوشکار برای کار با دستگاه مورد آزمایش قرار گیرد.
بازرسی های کنترل کیفیت
5- بازرسی و تایید جوش (prove)
برای اینکه جوش از کیفیت مطلوب جوشکاری برخوردار باشد باید دارای صفات زیر باشد :
- هندسه منظم زنجیره جوش
- نفوذ کافی ومتقارن در دوطرف درز جوش
- کامل بودن هندسه و ابعاد جوش
- عدم وجود بریدگی در لبه های جوش
- عدم وجود پاشیدگی در اطراف نوار
- عدم وجود ترک سطحی
- عدم وجود حفرات سطحی (کرمو بودن سطحی)
- لوچه نشدن جوش (لوچه شدن در اثر امتزاج ناقص با یکی از سطوح مجاور درز می باشد)
منبع : راهنمای جوش و اتصالات جوشی در ساختمان های فولادی (۱۳۹۰)
